Hoa sen trong đời sống Việt Nam

Hoa sen một trong những loài hoa gắn liền với người dân Việt Nam, được xếp vào loại các loài hoa đẹp nhất Việt Nam, hoa đã đi cùng với thời gian sự thăng trầm của lịch sử hoa đã ăn sâu vào trong tiềm thức của mỗi người con đất việt dù đi đâu cũng nhớ về quê hương với hình ảnh cây đa giếng nước sân đình, với hồ sen tỏa hương bát ngát trong khuôn viên ao làng. Người đi xa mang hoa sen đi làm quà tặng cho bạn bè. Với những hình ảnh mộc mạc đơn sơ được miêu tả trong câu thơ.

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh bông trắng lại chen nhụy vàng

Nhụy vàng bông trắng lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Cùng với sự phát triển của đất nước, sự hòa nhập với thế giới bên ngoài đòi hỏi Việt Nam lựa chọn quốc hoa để với mục đích tôn lên giá trị dân tộc sự tinh hoa của đất nước, với những sự cần thiết của thời cuộc hội nhập. Tại Thông báo 104/TB-VPCP, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã đồng ý với đề nghị của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc tiến hành lựa chọn quốc hoa của Việt Nam.

Tôi xin được nói lên những hiểu biết của mình về loài hoa sen và ý nghĩa về hoa.

Xuất xứ của hoa sen

Hoa sen khoe sắc

Hoa sen được biết là loài hoa đẹp dễ trồng vì vậy hoa sen có mặt ở nhiều nơi trên thế giới nhưng các nhà khoa học đã chứng minh được xuất sứ của hoa sen bắt nguồn từ Ấn Độ còn được ghi vào thơ văn các triều đại.

Hồng hồng bạch bạch thủy trung liên,

Xuất ố nê trung sắc chuyền liên;

Hành trực ngẫu không bổng hựu thục,

Tu hành diệu lý kháp như nhiên

Tạm Dịch

Sen nở trong đầm đỏ trắng phơi,

Bùn nhơ không nhiễm sắc thêm tươi.

Thân ngay, ngó rỗng, gương đầy hột.

Cái lý tu hành cũng thế thôi.

"Nguồn internet"

Hoa sen cũng giống như các loài hoa khác nó cũng có nhiều loại khác nhau với tên gọi và ý nghĩa khác nhau như:

Hoa sen, tiếng Phạm là Padma (Bát mạ). ở Thiên trúc, sen có bốn thứ: 1) Ưu bát la hoa (Utpala): hoa sen xanh, 2) Câu vật đầu hoa (Kumuda): hoa sen vàng, 3) Ba đầu ma hoa (Padma): hoa sen đỏ, 4) Phân đà lợi hoa (Pundarika): hoa sen trắng. Riêng về hoa Phân đà lợi còn tùy ba thời nở của nó mà có tên khác nhau. Khi chưa nở gọi là Quật ma la (Mukula), khi nở rộ mới chính là Phân đà lợi, còn khi nở rồi và sắp tàn thì gọi là Ca ma la (Kamala). Hoa sen là một thứ hoa được đời yêu quí, nhất là trong giới Phật tử, hoa sen được dùng cúng dường và làm chỗ ngồi cho chư Phật. Hoa sen còn được dùng làm để tài trang tri. Như ở Ai Cập cách nay 5.000 năm, hoa sen là một yếu tố quan trọng trong nghệ thuật hội họa và điêu khắc.

Hoa sen hẳn có ý nghĩa gì siêu thoát lắm, nên mới được người đời, nhất là các tôn giáo, quí trọng như thế. Cứ theo lý lẽ thông thường mà người đời nêu ra để ca tụng hoa sen chúng ta thấy nó có những đức tính cao quí.

Đức tính của hoa sen

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn: cây sen là một loại cây mọc dưới bùn lầy dơ bẩn nhưng có tính không nhiễm ô. Đó là một đức tính cao quí không thể tìm thấy ở các loại cây khác. Thế nên nó được người đời ca tụng về tính vô nhiễm ấy. Trong sách nho, người quân tử được ví với viên bạch ngọc ở trong bùn mà không hoại sắc, mọc trong bùn mà không nhiễm bùn, cây sen còn có đức tính, hễ mọc nơi nào thì làm cho nước đục nơi đó trở lên tinh khiết. Đã không nhiễm mà lại còn biến cải hoàn cảnh chung quanh mình thì hoa sen có thể sánh với đức tính cảm hóa của người tu hay người quân tử, còn trong nhà Phật thì kẻ tu hành được ví với hoa sen, cũng vì cái tính không nhiễm mà còn cảm hóa ấy.

Sống lên từ bùn đất mà vẫn có những cá tính riêng của minh: trong các loài hoa đẹp, có thể nói hoa sen là trong sạch hơn hết, từ khi hoa nở cho đến khi hoa tàn, chẳng hề có bướm ong bén mảng, không như hoa hường, hoa lan, hoa cúc, hoa thọ... tấp nập rủ bướm quấn ong, con thì giữa hoa, con thì hút mật, làm cho các tai hoa bần nhơ những phấn bụi. Bởi hoa sen tinh khiết như thế nên được người đặc biệt chọn để cúng dường ngôi Tam Bảo. Hoa sen có một hương vị đặc biệt khác hơn các loại hoa. Có thứ hoa có sắc mà không hương; có thứ hoa có hương mà không sắc. Đến như hoa sen thì hương sắc đều gồm đủ, nhưng về hương thì mùi thơm của hoa sen rất dịu, rất thùy mị, gây nơi người ngửi nó một tinh thần cao thượng, khác hơn hương hoa hường quá nồng, hoa dạ lý hương quá gắt, kích thích những ý nghĩ về dục lạc, còn về sắc thì hoa sen đều đặn nhất, ngoài hợp những tai hoa hoặc trắng hoặc hồng, trang điểm thêm những nhụy vàng rất xinh xắn, trông vừa kín đáo vừa đầm thấm, như hạnh của người tu, không lả lơi hay khêu gợi như các hoa khác.

Đức tính cố gắng và kiên nhẫn: ngoài các đức tính thanh bạch, vô nhiễm, cây sen còn có đức tính cố gắng và kiên nhẫn. Hãy xem sự sinh thành của cây sen sẽ thấy, không giờ phút nào sen không cố gắng và kiên nhẫn chịu đựng mọi hoàn cảnh khó khăn.

Quá trình vượt lên để sinh tồn của hoa sen vô cùng gian khó khăn với sự nhăn cản của bùn đất, sự áp lực của nước, sự khắc nhiệt của không khí. Nhưng không phải những khó khăn đó mà hoa sen mất đi niền tin vào sự sống:

Từ trong bùn mọc lên: khác hơn nhiều loại cây, thường mọc trên khô cạn, cây sen mọc trong bùn, sâu dưới đáy nước. Cái mầm phá cho được cái vỏ cứng để chui ra, đã là một sự cố gắng lớn lao và nhiều kiên nhẫn; nhưng khi chui ra được rồi, ngó sen còn phải cố gắng vượt cho hết lớp bùn hôi tanh để ngóc đầu ngoi lên trong nước.

Vượt qua lớp nước sâu: tuy từ bỏ lớp bùn đất nhơ bẩn vượt lên trên mặt nước, nhưng cây sen chưa lấy thế làm thỏa mãn, nó còn cố gắng vượt qua lớp nước đục ở tận đáy để ngoi lên lớp nước trong, càng vượt lên càng làm cho hoàn cảnh vẩn đục bao bọc chung quanh minh trở nên trong sạch ấm áp.

Vượt lên hư không: mặc dầu phá vỡ bao nhiêu ràng buộc bởi đất và nước để vượt ra chỗ khoáng đạt hư không, sen cũng chưa hết cổ gắng. Nó còn cố ngóc đầu và vượt lên giữa ánh sáng mặt trời. Kết lấy đóa hoa để rồi một hôm, khi cuộc tiến hóa viên mãn, khoát nhiên khai nở, khoe màu sắc thanh tươi và xông hương thơm tràn ngập trong không gian.

Sự sinh thành của cây sen, xem đó, là một tấm gương kiên nhẫn và cố gắng. Nó hàm súc một triết lý cao siêu về sức sống của con người, tiêu biểu đức tính cần cù và tinh tiến của kẻ tu hành tiến trên con đường giải thoát đầy gian lao nguy khổ.

Phải chăng nhờ gồm đủ những đức tính: thanh bạch, tinh tiến, kiên nhẫn, cảm hóa... như đức tính của kẻ tu hành mà hoa sen được quí trọng và dùng làm đối tượng tiêu biểu những triết lý mầu nhiệm trong đạo Phật, và ngay nay chúng ta lựa chọn làm quốc hoa.